Zastavení č. 4 Geologie údolí

Geologie údolí

Intenzivní druhohorní vrásnění způsobilo ke konci spodní křídy pokles severní části českého masívu, a rozsáhlá oblast Čech byla proto zhruba před sto miliony let zaplavena mělkým mořem.

Svrchnokřídové moře usadilo v cenomanských a turonských vrstvách dnešní pískovce a písčité slínovce obsahující často jehlice mořských hub – spongie. Po prohloubení moře ve středním turonu se usazovaly slínovce, slinité prachovce a vápnité jemnozrnné pískovce, které budují východočeskou křídovou tabuli.

Spodnoturonské sedimenty vytvářejí v Babiččině údolí mezi Českou Skalicí a Ratibořicemi skalnaté svahy. Slínovce se spongiemi, tzv. opuky, dosahují v jižní části Babiččina údolí mocnosti 40 metrů. Rozpukané svislé skalní stěny sesedají ve velkých blocích do údolí a větráním se při úpatí skal a svahů rozpadají na nepravidelné roubíky a kostky, na nichž se vyskytují zkameněliny druhohorních mlžů, na nejhojněji Inoceramus labiatus a Pecten orbicularis.

Větráním a erozí vznikají ve skalních blocích otevřené pukliny a chodby, např. Koldova díra na levém břehu Úpy nedaleko Vilémova mostu. Vedou do ní dva otvory ve výšce asi 15 m od hladiny řeky. Hlavní otvor je 2 m vysoký a 1 m široký, délka chodby je 20 m, šířka většinou 1 m a maximální výška 5 m. Jméno dala místu pověst, podle níž sem ústila tajná chodba z náchodského zámku. Vybudoval jí prý husitský hejtman a držitel Náchoda Jan Kolda ze Žampachu.

Na sever od bílého mostu spodnoturonských sedimentů ubývá. Vystupují na povrch jen jako malé skalky v horních partiích svahů, např. při lesní pěšině z Bílého kopce na Rýzmburk.

Foto: Martina Kolinská 

Przystanek nr 4 Geologia doliny

Intensywne mezozoiczne fałdowanie spowodowało, że pod koniec dolnej kredy zapadła się północna część Masywu Czeskiego, a duży obszar Czech około sto milionów lat temu został zalany przez płytkie morze. Morze górnokredowe osadziło w warstwach cenomanu i turonu dzisiejsze piaskowce i piaszczyste margle, często zawierające igły gąbek morskich (spikule). Po pogłębieniu się morza w środkowym turonie osadziły się margle, mułowce sinicowe i wapienne piaskowce drobnoziarniste, które tworzą wschodniobeskidzką płytę kredową. Osady dolnoturońskie tworzą skalne zbocza w Dolinie Babuni pomiędzy miejscowościami Czeska Skalica i Ratibořice. W południowej części Doliny Babuni margle ze spikulami gąbek, tzw. opoki, osiągają grubość 40 metrów. Spękane, pionowe ściany skalne schodzą dużymi blokami do doliny i wskutek wietrzenia u podnóża skał i stoków rozpadają się na nieregularne większe i mniejsze bloki, na których występują skamieniałości mezozoicznych małży, przede wszystkim Inoceramus labiatus i Pecten orbicularis. Na północ od Białego Mostu (Bílý most) zmniejsza się ilość osadów dolnoturońskich. Na powierzchnię wychodzą tylko w postaci małych skałek w górnych partiach zboczy, np. nieopodal leśnej ścieżki ze wzgórza Bílý kopec do Rýzmburku.